بورس را می‌توان تحولی در بازار سرمایه‌گذاری دانست. با این که بازار بورس قدمتی طولانی دارد، اما چند سالی است که مردم بیشتر با آن آشنا شده‌اند، تا قبل از آن تنها راه سرمایه‌گذاری که بیشتر مردم به آن اقبال داشتند این بود که یا پول‌های خود را در بانک نگه می‌داشتند یا با پول‌هایشان طلا و ملک خریداری می‌کردند. بیشتر افراد قبلا نمی‌دانستند این امکان وجود دارد که می‌توانند به اندازه پولی که دارند در مالکیت شرکت‌های تولیدی سهیم شوند و از این طریق پول خود را سرمایه‌گذاری کنند.
تعریف بازار
پیش از اینکه بورس را تعریف کنیم و به بورس بپردازیم بهتر است تعریفی از بازار بورس ارئه دهیم. در معنای ساده بازار به مکانی گفته می‌شود که خریداری وجود داشته باشد و فروشنده‌ای و رابطه‌ای از جنس خرید و فروش بین آنها برقرار شود. اما در بازار چه چیزهایی خرید و فروش می‌شود؟ می‌توان چیزهایی را که در بازار خرید و فروش می‌شود را به دو دسته تقسیم کرد:
- دارایی‌های فیزیکی مثل زمین، خانه یا به طور کلی املاک و انواع کالا
- دارایی‌های مالی مثل سهام و اوراق مشارکت
بورس چیست؟
در یک تعریف کلی می‌توان گفت «بورس، نهاد سازمان‌یافته‌ای است که از عناصر اصلی بازار سرمایه است»
کارکرد بازار بورس چیست؟
از جمله مزیت‌های بازار بورس می‌توان به مدیریت انتقال ریسک، شفافیت بازار، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی، جمع‌آوری سرمایه و پس‌اندازهای خرد برای تأمین سرمایه فعالیت‌های اقتصادی، اشاره کرد.
انواع بازار بورس
بازار بورس را بر اساس کالاهایی که خرید و فروش می‌شوند، می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
بورس کالا
در بورس کالا، کالاهای مشخصی خرید و فروش و معامله می‌شوند. روند کار به این شکل است که فروشندگان کالای خود را عرضه می‌کنند، سپس کارشناسان کالای موردنظر را بررسی و قیمت‌گذاری را انجام می‌دهند و پس از تایید در معرض فروش قرارداده می‌شود و خریداران می‌توانند آن را خریداری کنند. البته هر کالایی در این بازار موردمعامله قرار نمی‌گیرد بلکه معمولا مواد خام عرضه می‌شود، مثل نفت، گندم و … . در این بازار هر بورس کالا با نام همان کالایی که خرید و فروش می‌شود، شناخته می‌شود؛ مثل بورس نفت، بورس گندم و … . این بازار دو قسم دارد: بازار فیزیکی و بازار ابزار مشتقه.
بورس ارز
در این بازار ارز و یا به عبارتی پول‌های خارجی معامله و خرید و فروش می‌شود. گفتنی است که این بازار در ایران فعال نیست.
بورس اوراق بهادار
در ایران بازار بورس اوراق بهادار به طور رسمی و دائمی در محلی مشخص برقرار است، در این بازار دارایی‌های مالی مانند سهام، اوراق مشارکت و غیره خرید و فروش می‌شود.
چرا بورس؟
هرکسی که به دنبال سرمایه‌گذاری است حتما قصدش این است که پولش را در جایی سرمایه‌گذاری کند که سرمایه‌اش بیشتر شود و به عبارت دیگر سود بیشتری را کسب کند. قانونی بودن جایی که قرار است سرمایه‌گذاری کنیم، فاکتور دیگری است اهمیت بالایی دارد. همین طور دوست داریم در مورد سرمایه‌گذاری شفافیت وجود داشته باشد و هر زمان که بخواهیم بتوانیم به اطلاعات خوبی در مورد سرمایه‌گذاری دسترسی داشته باشیم. همچنین به سرعت و به آسانی سرمایه‌مان نقد شود و به عبارت دیگر نقدشوندگی خوبی داشته باشد.
اگر شما هم این موارد را برای سرمایه‌گذاری مدنظر دارید، و به دنبال جایی هستید برای سرمایه‌گذاری که همه این فاکتورها را داشته باشد، خبر خوب برای شما این است که بورس همه این فاکتورها را دارد و علاوه بر همه این مزایا، پول و سرمایه شما باعث رونق تولید و ایجاد اشتغال در کشور می‌شود.
بورس چه مزایایی برای سرمایه‌گذار دارد؟
1) کسب درآمد: اولین هدف سرمایه‌گذاری این است که از سرمایه‌مان کسب سود کنیم و سرمایه‌مان برای ما درآمدی داشته باشد. کسی که در بورس سرمایه‌گذاری می‌کند، از دو طریق می‌تواند کسب درآمد داشته باشد:
الف) دریافت سود نقدی از فعالیت شرکت‌ها: شرکت‌هایی که در بورس فعالیت دارند و سهامشان را در بورس عرضه کرده‌اند، سالیانه سود شرکت را میان سهام‌داران تقسیم می‌کنند. بنابراین اگر شما سهام شرکتی را خریداری کنید، از طریق سود حاصله آن شرکت درآمدی خواهید داشت
ب) کسب درآمد از راه افزایش قیمت سهام: ممکن است سهامی را خریداری کنید و بعد از مدتی به خاطر فعالیت خوب مدیراش شرکت، سهام آن افزایش قیمت داشته باشد. در نتیجه این افزایش قیمت برای شما که سهام‌دار آن شرکت هستید، ایجاد درآمد می‌کند.
2) قابلیت نقدشوندگی: اگر شما در ملک، طلا، یا با خرید کالاهای دیگر سرمایه‌گذاری کنید، و خیلی سریع به پولتان نیاز پیدا کنید، نمی‌توانید سریعا این کالاها را به پول تبدیل کنید و زمان می‌برد تا آنها را به پول تبدیل کنید. اما در بورس این چنین نیست، شما هر زمان که پولتان نیاز داشته باشید، به سرعت می‌توانید سهام خود را بفروشید و به پول نقد تبدیل کنید. البته اگر نماد سهم به دلایلی مثل برگزاری مجمع عمومی سالیانه بسته شده باشد، کمی طول می‌کشد تا بتوانید سهام خود را بفروشید که البته مدت زمان توقف و بازگشایی نیز طبق قانون مشخص است و این طور نیست که مدت زمان مشخص نباشد.
3) مطمئن بود محل سرمایه‌گذاری و شفافیت: همه فعالیت‌های بورسی موظفند مجوز قانونی داشته باشند و تحت نظارت نهادی به اسم «سازمان بورس و اوراق بهادار» فعالیت می‌کنند.
همچنین همه شرکت‌ها ملزمند اطلاعات مجازشان را به طور منظم در اختیار خریداران و فروشندگان بگذارند به همین دلیل می‌توان گفت شفافیت خوبی در این بازار در جریان است.
4) بازار بورس سبب می‌شود سرمایه‌های سرگردان به سهمت سرمایه‌گذاری‌های هدفدار و متمرکز سوق داده شوند.
5) افراد می‌توانند پس‌اندازهای کم و کوچک خود را در سرمایه‌گذاری‌های بزرگ شرکت دهند.
6) بازار بورس بازاری همیشگی و مستمر است که سرمایه‌گذاران می‌توانند سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلندمدت در آن داشته باشند.
7) در بازار بورس اوراق بهادار با ریسک و بازدهی‌های مختلف وجود دارد دارد که سرمایه‌گذاران می‌توانند با توجه به میزان ریسک‌پذیری که دارند، میان آنها انتخاب کنند.
